Eigenlijk is het verhaal achter de verhoudingen al uitgelegd door OctaFish, maar kennelijk is dat nog niet helemaal duidelijk dus ik zal proberen of ik het misschien net iets anders kan verwoorden zodat het makkelijker wordt.
Je noemt het analoge gebeuren en het huidige digitale gebeuren en merkt op dat hier verschil in zit. Dat klopt, dat zit er ook. Laten we maar in chronologische volgorde gaan kijken.
Analoog:
Vroeger, lang geleden in het analoge tijdperk
hadden we voor kleinbeeldcamera's fotorolletjes. Deze fotorolletjes bestonden (na belichting) uit een reeks negatief beelden. Elk negatief was een foto die na afdrukken als een positief beeld op het fotopapier verscheen. Zo'n negatief had de afmeting van 24x36 mm. Wanneer we 24 en 36 beide delen door 12 krijgen we de verhouding 2:3. Het "standaard" fotopapier was 10x15 cm. Wanneer we 10 en 15 beide delen door 5 krijgen we eveneens de verhouding 2:3. Aangezien dit ook de verhouding van het negatief was, gaf dit een beeldvullende foto weer waar niets afgesneden werd. (In de praktijk was dit overigens niet helemaal waar, want om het papier zo precies onder de belichtingskoker te leggen dat het beeld precies pas geprojecteerd werd, dat lukte vaak niet, dus meestal werd er een fractie overlappend geprojecteerd en had je dus ook toen al een heel dun randje dat werd weggesneden, maar dat is een een ander verhaal en alleen maar wat achtergrondinformatie wat voor de uitleg niet van belang is.
). Vergrotingen op formaat van 20x30 cm, 40x60 cm of 60x90 cm gingen ook allemaal goed, aangezien hier overal dezelfde verhouding wordt gebruikt 2:3. Andere verhoudingen gaven wel problemen, dus de al door OctaFish genoemde 13x18 cm of vierkante foto's konden alleen maar gemaakt worden door een deel van de foto af te snijden. Je kunt dat vergelijken met letterlijk een stuk van de foto's afknippen. Zou je in het analoge tijdperk van je 24x36 mm negatief een afdruk voor in een 13x18 cm lijstje willen maken, dan zou je de foto dus als 13x19,5 cm af kunnen drukken en daarna een strook van 1,5 cm aan de boven- of onderkant eraf kunnen knippen (of onder �n boven 0,75 cm eraf knippen, dat kan natuurlijk ook). Waarom afdrukken als 13x19,5 cm? Simpel, omdat 13x19,5 weer in verhouding 2:3 is: deel je 13 door 6,5 krijg je 2 en deel je 19,5 door 6,5 krijg je 3.
Dan gaan we nu kijken naar het digitale tijdperk:
Het fotorolletje hebben we niet meer nodig. In plaats van dit rolletje met zijn negatieven, hebben we nu camera's met sensoren en geheugenkaartjes. We hebben het rolletje dus ingeruild voor twee nieuwe onderdelen. De sensor die eigenlijk het equivalent van het oude negatief is en het geheugenkaartje om het beeld, dat op de sensor ontstaat, op vast te leggen en te bewaren. Zonder een van deze twee nieuwe onderdelen hebben we ook weinig aan het andere onderdeel. Een camera zonder sensor maar met geheugenkaartje, heeft wel de mogelijkheid om beelden op te slaan, maar niet om ze te cre-eren (sorry voor de rare schrijfwijze, maar leestekens zoals de trema worden niet weergegeven?). Een camera met sensor maar zonder het geheugenkaartje, kan wel de beelden cre-eren, maar ze niet bewaren. (Ook dit is een klein beetje extra informatie dat eigenlijk niet van belang is voor de uitleg van de verhoudingen, want daarvoor hoeven we alleen maar naar de sensor te kijken en niet naar het kaartje.
)
De sensor kan verschillende formaten hebben. Wanneer hij net zo groot is als bij het ouderwetse negatief (24x36 mm) spreken we over een fullframe (= FF) sensor en is de situatie ook precies hetzelfde qua verhoudingen als in het analoge tijdperk. Echter zitten er wat nadelen aan het maken van FF sensor. Behalve dat hij groot en relatief "zwaar" is, is hij ook duur om te maken. Dit heeft tot gevolg dat je deze FF sensoren eigenlijk alleen aantreft in de professionele digitale spiegelreflexcamera's. In de andere "consumenten" camera's zitten kleinere sensoren. Zo ook in jouw compactcamera. De sensor in jouw camera is niet alleen kleiner, maar hij heeft ook nog eens een andere verhouding gekregen. In plaats van de verhouding 2:3, heeft jouw camera een sensor met de verhouding 3:4. Dit komt overeen met de verhouding van de oude beeldbuizen (t.v. en oude monitoren).
De exacte afmeting van jouw sensor is: 4,6x6,1 mm. Dit houdt in dat het net niet helemaal een verhouding van 3:4 is, maar eigenlijk 3:3,98 waarbij ook de 3,98 afgerond is. Aangezien we dus een klein verschil zien met 3:4 verklaart dit misschien waarom je ervaart dat zelfs wanneer je bepaalde verhoudingen instelt in je camera het toch niet helemaal klopt. Of dit er achter zit als reden weet ik niet zeker, het is slecht een conclusie die ik trek uit de getallen, want normaal (theoretisch tenminste!) zouden de verhoudingen van de camera wel moeten kloppen. Voor de verdere uitleg ga ik dus maar eerst uit van een kloppende (theoretische) situatie waarbij jouw sensor verhouding 3:4 is.
3:4
Wanneer je in deze native verhouding van je camera fotografeert, verhouding 3:4, gebruik je de hele sensor en leg je al het beeld vast dat mogelijk is met jouw sensor. Dit is altijd aan te raden om te doen, want op deze manier heb je het grootste eindresultaat (met dus ook de meeste megapixels) en ergens een stuk afknippen, kan altijd, maar ergens een stuk aanplakken kan niet meer!. Wanneer je nu met deze verhouding 3:4 een foto wilt laten afdrukken van 10x15, dan kom je in de problemen. Er kunnen twee verschillende situaties ontstaan of er wordt een stuk van je foto afgesneden of je krijgt witte randen.
Wanneer er een stuk afgesneden wordt, komt dat doordat jouw verhouding van 3:4 passend wordt gemaakt voor de lange zijde. Oftewel de 4 wordt maal 3,75 gedaan om 15 te krijgen. Vermenigvuldig je echter de 4 met 3,75 dan moet je de 3 ook met 3,75 vermenigvuldigen om de foto in verhouding te laten blijven. Je komt dan op 11,25 cm uit in plaats van op 10 cm en je hebt dus 1,25 cm teveel aan beeld dat niet op het fotopapier past en wordt weggesneden.
Wanneer je witte randen krijgt, komt dat doordat jouw verhouding van 3:4 passend wordt gemaakt voor de korte zijde. Oftewel de 3 wordt maal 3,33 gedaan om 10 te krijgen. Vermenigvuldig je echter de 3 met 3,33 dan moet je de 4 ook met 3,33 vermenigvuldigen om de foto in verhouding te laten blijven. Je komt dan op 13,3 cm uit in plaats van op 15 cm en je komt dus 1,7 cm tekort en dat veroorzaakt de witte randen.
3:2
Deze verhouding is zoals ik al vertelt heb de verhouding uit het analoge tijdperk en tevens die van de FF sensoren. Ik verwacht dat dit ook voor afdrukken altijd een standaard zal blijven. Ondanks dat zou ik willen afraden om deze verhouding in je camera in te stellen. Zoals je zelf al in de gaten had, worden er in deze stand minder MP (= megapixels) gebruikt (van 14 -> 12). Dit houdt in dat er dus in de camera als het ware al gelijk een stuk van de foto wordt afgesneden (zie de info bij 4:3 waar rekening wordt gehouden met de lange zijde). In mijn ogen is dit niet handig, want nu bepaald de camera of die informatie aan een kant wordt weggesneden en zo ja aan welke kant of dat de informatie aan beide kanten wordt weggesneden. Wanneer je dit zelf achteraf in een fotobewerkingsprogramma doet, kun je dat helemaal zelf bepalen. Daar komt bij dat als je gekozen hebt voor de verhouding 2:3 en je wilt achteraf je foto toch liever in een verhouding 4:3 hebben, dan moet je opnieuw gaan snijden en verlies je weer informatie...
16:9
16:9 Is een verhouding die in het leven geroepen is voor de huidige breedbeeldschermen en dan heb ik het vooral over de televisieschermen die deze verhouding hanteren, want breedbeeld monitorschermen kunnen ook een verhouding van 16:10 hanteren. Wanneer je je foto's altijd op de t.v. bekijkt, kun je er dus voor kiezen om ze gelijk in deze verhouding te fotograferen, maar ook dit zou ik niet doen, want het is voor afdrukken geen standaard verhouding en er geldt net als bij 3:2 dat je dit het beste achteraf kunt doen in een fotobewerkingsprogramma!
Zo nu heb ik met een heleboel woorden uitgelegd dat wat ik ook met één plaatje kan laten zien. LOL Aangezien 1 foto meer zegt dan 1.000 woorden, toch ook nog dat ene plaatje:
Mocht je nog vragen hebben, stel ze gerust! Heb ik dat hier niet in de gaten, dan kun je mij ook altijd even op een andere manier contact met mij opnemen, mijn gegevens vind je op mijn site
*KNIP*
