Inwendige temperatuur in een laptop

[Vanderploeg]

Beste vrienden,
Enkele jaren geleden kocht ik een laptop. Maar de afgelopen zomer ging de harde schijf kapot. Ik vermoed dat dit kwam doordat de ventilator was uitgevallen. En als dan de omgevingstemperatuur ook nog rond of boven de 30 graden is, dan kan het in de laptop inwendig te warm worden. Inderdaad voelde de computer toen zelfs aan de buitenkant erg warm aan.

Inmiddels heb ik een nieuwe laptop gekocht. Deze keer wil ik de inwendige temperatuur goed in de gaten blijven houden. Gelukkig kan dit goed met het programma Speccy. Speccy geeft de temperatuur weer van zowel de processor, het moederbord, de videokaart, als de harde schijf (of schijven).

Op dit moment is bij mij de processor 39 graden, het moederbord 43 graden, de videokaart 40 graden, en mijn harde schijven respectievelijk 33 en 29 graden.

Ik denk dat dit alles heel acceptabel is. Maar mijn vraag is nu: Wanneer wordt de temperatuur te hoog? Wat is een kritieke grens?

Het probleem is ook, dat men van buiten af niet kan zien of de ventilator het nog doet of niet. Misschien kan ik 's zomers, als het weer zo heet wordt, eventueel een externe ventilator lucht door de luchtopening van de laptop laten blazen. Dat is beter dan dat de harde schijf weer kapot zou gaan.

 

[Veng]

Elk onderdeel heeft zijn kritieke grens. Die moet je dan dus ook per onderdeel opzoeken: de processor=CPU (dus moet je precies weten wel type er in zit), je grafische processor= GPU en je HD's. Alles is op het internet te vinden.
Richtwaarden durf ik niet te geven. Daarvoor is de variatie te groot.
Mocht je laptop toch te warm worden naar je zin, dan zou je een laptop schootkoeling kunnen gaan gebruiken.

 

[VDK_P]

Hallo

Bij een intel laptop is de c.p.u. t° meestal rond de 60 °c.

A.m.d. ligt meestal een 10 tal graden hoger ....

De thermalpipe begint te werken op +/- 55°C

Een kritieke t° voor de h.d.d. is 55°c ... indien hoger , kan de magnetische laag op de platters defekt geraken.

Op regelmatige basis de laptop eens zuiver maken kan veel nutteloze schade voorkomen ...

Hoe je dit snel en eenvoudig kunt doen :

http://www.helpmij.nl/forum/showthread.php/616055-ventilator-probleem?highlight=laptop+zuiver+maken

Peter

 

[Veng]

Dan toch maar ook de GPU temperatuur. Die mag, bij mijn weten, vaak oplopen tot 85 °C en soms zelfs 105 °C (http://nvidia.custhelp.com/app/answ...maximum-operating-temperature-and-overheating)

 

[Vanderploeg]

Bedankt voor jullie reacties! Voortaan hoop ik de temperatuur beter in de gaten te houden.

 

[andre@home]

Des te koeler is voor een harde schijf levensduur altijd beter.... die kan gewoon veel minder hebben dan de CPU of een separate GPU.
Zoek bij de harde schijf fabrikant maar eens hoe dat met die temperaturen zit... vast veel lager...
Dus als de koeling in een (compacte!) laptop hoog is... kan het niet te hoog zijn voor de CPU/GPU maar wel voor de HD....

 

[Veng]

Koeler is inderdaad bijna altijd beter. Kort door de bocht neemt de levensduur een factor 2 toe met elke 10 °C dat de temperatuur lager is. Moeilijk verhaal maar dit heeft te maken met de wet van Arrhenius AT = exp [(-Eaa/k) (1/T1 - 1/T2)] (Voor de wiskundigen onder de lezers, al hoor ik daar zeker niet bij dus vraag me niet het even uit te leggen ) : http://www.shodor.org/UNChem/advanced/kin/arrhenius.html en hier http://www.jedec.org/standards-documents/dictionary/terms/arrhenius-equation-reliability.

 

[Vanderploeg]

André schreef: "Zoek bij de harde schijf fabrikant maar eens hoe dat met die temperaturen zit... vast veel lager... "
Maar dit kan ik op internet niet vinden. De laptop waarbij het vermoedelijk fout ging is de Asus K93S.

 

[andre@home]

Als je weet welke schijf daarin zit, bijv een Samsung of Hitachi... en je hebt een model/serietype ... dan zoek je dat bij die fabrikant op, niet bij asus... die zet hem er alleen in.

 

[Vanderploeg]

Dank zij het programma Speccy kan ik alle informatie direct geven. Maar ik zal de gegevens geven van de harde schijven in mijn nieuwe laptop. Want daar ben ik nog zuiniger op dan op mijn oude half kapotte laptop, omdat ik die oude op termijn waarschijnlijk toch op ga ruimen.

De harde schijven zijn van Seagate. Hun code is: ST1000LM024 HN-M101MBB (Dit geldt voor beide harde schijven, want er zitten er 2 in).
Hun serienummers zijn respectievelijk: S2TTJ9CC301058 en S2TTJ9BC404667

 

[andre@home]

2 sec met Google:
http://www.seagate.com/files/staticfiles/support/docs/samsung-ds/100698122c.pdf

Temperature
Operating 5 ~ 55

De meeste CPU's / GPU's mogen warmen worden....

@ Veng: over Arrhenius en degradatie snelheid (is immers ook een reactie snelheid, maar helaas voor ons de verkeerde kant uit...)

http://www.itl.nist.gov/div898/handbook/apr/section4/apr423.htm

WD schrijft hier dit over:

http://www.wdc.com/wdproducts/library/other/2579-772003.pdf

At extremes of either temperature or usage, the reliability of the HDD will degrade. The impact of
temperature on HDD failure rates has been the topic of numerous studies and it is well
established that HDD failure rates increase at elevated temperatures. The functional form of
the increase in failure rate with increasing temperature is consistent with the well-known
Arrhenius equation. Namely, the temperature-dependent failure rate, F(T) can be expressed as
(3)....(zie pdf)
where EA is the activation energy, and k is the Boltzmann constant. HDD manufacturers
typically define the quoted MTTF specification as the reliability that can be expected if the drive
is operated at the nominal field temperature. This temperature is application specific, but is
typically assumed to be on the order of 40oC as measured on the HDD base casting. For
continual operation at temperatures in excess of this nominal, the field reliability will be
compromised. Using a typical value of the activation energy, EA =0.4 ± 0.1 eV, the failure rate
will approximately double for every 15 – 20 C increase in temperature.

Das dus iets minder snel dan je dacht, maar dat komt omdat als vuistregel die e-factor in de praktijk gebruikt wordt, maar dit krijg je dus als je het echt gaat meten, zoals WD beschrijft.

Dus voor de HD hoe koeler hoe beter... en schijven gaan relatief vaak stuk.... dus doen.
Je kunt nog overwegen om een ventilator uit onder de latop te zetten, er schijnen hele dunne te zijn, dat geeft extra koeling.

Die verminderde duurzaamheid zal ook voor CPU's en GPU's gelden bij langdurig gebruik bij vrij hoge T.

 

[RogerS]

En als aanvulling. Extra koelen is eigenlijk een lapmiddel, beter is om de laptop zelf goed in orde te houden.

Denk eens aan de volgende zaken:
-Laptops (zeker modellen met de ventilator aan de onderkant) niet op je schoot, of erger nog een bed, zetten. Dit sluit de ventilatie openingen af

-Regelmatig schoonmaken van de ventilator. En dan met name het roostertje achter de ventilator. Helaas is het bij veel modellen nodig daarvoor de laptop deels of geheel te demonteren. Je gaat schoonmaken als je merkt dat de ventilator steeds vaker harder begint te draaien. Dit is bijv. normaal als je een spel speelt, maar als de ventilator ook harder gaat werken als je helpmij bekijkt dan is het tijd voor schoonmaak

-Nooit de ventilator schoon blazen met perslucht. Als deze namelijk te hard gaat draaien kan het moederbord defect raken

 

[Vanderploeg]

Bedankt voor de uitgebreide uitleg! Ik heb nu een kleine ventilator besteld. Die kan dan van achteren lucht blazen in de 2 grote openingen. Ik weet dat er ook schootkoelers zijn. Maar volgens mij moeten die koelen door de onderkant van de laptop heen. Met mijn ventilator blaas ik regelrecht lucht in het inwendige van de laptop. Maar als jullie dit geen goed idee vinden, mogen jullie het zeggen. Op internet las ik, dat er meer mensen zijn, die hun laptop van buitenaf koelen, zo ongeveer op de manier, waarop ik dat wil gaan doen.

Bij mijn oude laptop heb ik geprobeerd om er een nieuwe ventilator in te zetten. (Hier dus wel van binnenuit). Maar dat viel mij vreselijk tegen! Alles zit op elkaar gepropt en is met snoeren en kabels aan elkaar verbonden. Per ongeluk heb ik verschillende onderdelen beschadigd. Nu doet de del-toets het niet meer, en de rechter cusortoets, en 1 USB-poort, en de lampjes aan te voorkant.

Dit doe ik dus waarschijnlijk nooit meer! Bij een grote desktop PC kon ik wel met succes een ventilator vervangen. Maar daar heeft men veel en veel meer de ruimte!

 

[Vanderploeg]

RogerS, bedankt ook voor jouw bijdrage. Die had ik nog niet gelezen bij het schrijven van mijn vorige bericht.

 

[Veng]

andre@home:

Using a typical value of the activation energy, EA =0.4 ± 0.1 eV, the failure rate
will approximately double for every 15 – 20 C increase in temperature.

Ik geloof direct dat als je deze activatie energie invult, er ook de gegeven levensduurverlenging uit komt. Fabrikanten hebben natuurlijk ook een schat aan ervaring met hun eigen producten. Al zullen zij niet de ongunstigste getallen kiezen. Zelf heb ik echter niet de kennis om te discussiëren over welke activatie energie ingevuld moet worden. vandaar ook dat ik scheef "kort door de bocht".
Ik vond nog wel deze link: http://nomtbf.com/2012/08/where-does-0-7ev-come-from/ . De opmerking: "Arrhenius law (shouldn’t we rather call it “Erroneous law?” had ik idd. ook al eerder gehoord. Genoeg stof voor discussie dus. In elk geval geeft het mensen wel een gevoel dat temperatuur invloed heeft op de levensduur en dat zo koel mogelijk houden zinvol is.

 

[Vanderploeg]

Wat betreft de "Arrhenius law": Ik ga het allemaal niet narekenen. Want daarmee bereik ik toch niet, dat mijn harde schijven een onbeperkte levensduur hebben. Ik zal dus regelmatig een backup moeten maken, bijvoorbeeld wekelijks, en een keertje extra na veel veranderingen. Als dan het moment gekomen is, dat de harde schijf "gaten" gaat vertonen, of er gewoon mee ophoudt, dan kan ik tenminste een backup terugzetten op een nieuwe harde schijf. Als ik een backup maak van een kapotte harde schijf, dan ben ik al te laat. Want dan is de kans groot, dat ik al mijn gegevens niet meer veilig over kan dragen op de backup-schijf.

Ik weet nu dat mijn harde schijven niet warmer mogen worden dan 55 graden. En daar ging het mij om! De overige componenten van de computer zijn minder gevoelig voor die temperatuur, als ik het goed begrepen heb. Het programma Speccy geeft aan, dat het Oke is, als de harde schijf nog geen 50 graden is. Bij de andere onderdelen van de computer geeft Speccy geen Oke-melding.

Voor de aardigheid kan ik nog vermelden, dat de harde schijf van mijn andere computer met Windows XP al 11 jaar oud is. En die doet het nog steeds goed, al maakt hij wel erg een ratelend geluid. En op zolder heb ik zelfs nog een computer met Windows 95 uit het jaar 1996. En ook daarvan is de harde schijf nog goed. Maar die Windows 95-computer heb ik relatief weinig gebruikt.

 

[andre@home]

Het ging er mij puur om het verschil in max bedrijfstemperatuur vd harde schijf versus CPU/GPU duidelijk te maken... en dat scheelt nogal wat graden C....
Bij harde schijven is het imho nog complexer dan je zo uit het gequote stukje van WD kunt halen.
Stuk gaan van een HD kan mi langs meerdere processen, zoals normale veroudering (die wrs via de Ea verloopt als functie van de T), maar wat als een schijf binnen een half jaar plots stuk gaat? Dat gaat absoluut via een ander mechanisme. Bij klassieke schijven worden in een tabel de plekken bij gehouden die bij fabricage al niet goed waren en dus niet gebruikt mogen worden... maar dat is natuurlijk op basis van een bepaald besliscriterium. Plaatsen die net goed zijn (met een bepaalde marge), hebben natuurlijk een relatief hoge kans om alsnog stuk te gaan... Dan bepaalt het aantal van dit soort plaatsen in combi met pure kansberekening en wellicht nog wat andere invloeden hoe snel die stuk gaan...bijv in een half jaar in mijn voorbeeld... dit laatste stuk heeft dus weer veel minder met Arrhenius te maken.
Bij SDD's is de situatie ook weer anders, maar daar ga ik nu niet op in.

 

[Vanderploeg]

Nou, je bent er toch al diep op ingegaan. En dat vind ik prachtig! Bedankt! :thumb:

 

[Veng]

Ja. Al die theoretische verhandelingen zijn goed voor onze kennis en de statistiek, maar jij hebt alleen met jouw hd's te maken
Ik doe ook niet veel met reliability. Hier ging het er mij slechts om te onderbouwen dat koelen zinvol is.
Wat jij zegt: zorgen voor een goed back-up regime. Sinds ik dat doe heb ik geen slapeloze nachten van mijn computer meer.
Het is wel een uitgebreid scenario:

Ik heb dus alles minimaal dubbel op twee fysieke HD's en dit alles nog eens naar een dikke USB drive. Met name de image van mijn OS gaat regelmatig terug. Bij elke twijfel als ik iets geïnstalleerd heb of denk dat een downloader dat gedaan heeft, even terug met "Norton"
(En natuurlijk heb ik mijn mailfolder naar mijn datadrive verplaatst, zodat ik dat niet kwijt kan raken als ik mijn OS terug zet.

 

[andre@home]

Mijn backups staat buitenshuis bij mijn zoon... die buitenshuis optie heb je daar aan gedacht....
Backups: er is nooit een excuus om er geen te hebben..